Wiele osób już dobrze zna ten schemat. Mija kolejny rok i kasa chorych dopomina się
o przedłożenie potwierdzenia osiągniętych dochodów za ubiegły rok (niem. Einkommensteuerbescheid). A po otrzymaniu tego potwierdzenia nalicza nadpłatę wstecz
i podwyższa składkę na przyszłość.

A w najgorszych przypadkach, kiedy potwierdzenie dochodów nie zostaje przedłożone w odpowiednim terminie, kasa chorych nakłada najwyższą możliwą składkę, czyli aktualnie ponad 900€ na miesiąc.

Powyższy schemat dotyczy osób dobrowolnie ubezpieczonych w kasie chorych w Niemczech (niem. freiwillig Versicherte). Najczęściej są to osoby prowadzące działalność gospodarczą lub osoby zatrudnione zarabiające powyżej tzw. Jahresarbeitsentgeltgrenze (w 2022 r. 64.350€ brutto rocznie).

W poniższym arykule postaramy się opisać możliwości przejścia na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech, które w wielu przypadkach jest tańszą i lepszą alternatywą do ubezpieczenia w kasie chorych.

Jak są naliczane składki na państwowe ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech?

Składki państwowego ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech zależą od wysokości osiąganego dochodu. Wynoszą aktualnie od min. ok. 207€ miesięcznie przy dochodzie do max. ok. 1.100€ miesięcznie, do max. ponad 900€ - przy dochodzie powyżej ok. 4.800€ (stan: luty 2022).

Ponieważ nie znamy naszych dochodów w przyszłości, bieżąca składka jest naliczana na podstawie naszych szacunków lub danych z poprzedniego roku. Raz w roku kasa chorych wymaga przysłania potwierdzenia osiągniętych dochodów (niem. Einkommensteuerbescheid)
i na tej podstawie rozlicza ubiegły rok. Czyli albo zwraca nadpłacone składki albo nalicza nadpłatę i podwyższa składkę na kolejny rok.

Jak są naliczane składki na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech?

Składki prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech z kolei zupełnie nie zależą od zarobków. Nie jest wobec tego co roku przeprowadzana weryfikacja i korekta składki ze względu na zmianę dochodów. Cena prywatnego ubezpieczenia zależy generalnie przede wszystkim od wieku i stanu zdrowia ubezpieczonego w momencie zawarcia umowy. Dla przykładu, składka ubezpieczeniowa dla osoby w wieku 30 lat, wynosi już od ok. 220€ miesięcznie. Ta sama osoba, zarabiająca 5.000€ na miesiąc, zapłaci w kasie chorych ponad 900€ miesięcznie. Różnica jest więc znaczna.

Przejście na prywatne ubezpieczenie po otwarciu działalności gospodarczej

Jeżeli otwierasz firmę w Niemczech (niem. Gewerbe) i do tej pory jesteś obowiązkowo ubezpieczony w kasie chorych (najczęściej jako osoba zatrudniona), możesz natychmiast przejść na prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Dokładnie rzecz biorąc, od dnia zakończenia obowiązkowego ubezpieczenia, czyli najczęściej od dnia zakończenia umowy o pracę. Warunkiem rozwiązania umowy z kasą chorych jest złożenie wypowiedzenia najpóźniej w terminie 2 miesięcy od zakończenia ubezpieczenia obowiązkowego i przedłożenie w tym czasie kasie chorych potwierdzenia prywatnego ubezpieczenia. W przeciwnym razie ubezpieczenie państwowe jest kontynuowane, tym razem jako ubezpieczenie dobrowolne (niem. freiwillige Versicherung).

Przejście na prywatne ubezpieczenie z 2-miesięcznym okresem wypowiedzenia

Osoby, które chcą i mają możliwość przejścia na prywatne ubezpieczenie w Niemczech, mogą w każdej chwili wypowiedzieć członkostwo w kasie chorych, z zachowaniem 2 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Dokładnie rzecz biorąc, takie wypowiedzenie następuje z końcem drugiego miesiąca od momentu złożenia wypowiedzenia (niem. zum Ablauf des übernächsten Monats). Na przykład składając wypowiedzenie 9 lutego, umowa kończy się 30 kwietnia. Również w tym przypadku, warunkiem uznania przez kasę chorych wypowiedzenia, jest dodatkowo przedłożenie w okresie wypowiedzenia potwierdzenia nowego prywatnego ubezpieczenia. W przeciwnym razie wypowiedzenie jest nieważne i ubezpieczenie państwowe jest kontynuowane.

Przejście na prywatne ubezpieczenie dla osób zatrudnionych z wysokimi zarobkami

Osoby zatrudnione na umowę o pracę należą w Niemczech generalnie do osób obowiązkowo ubezpieczonych państwowo (niem. Pflichtversicherte). Status ten zmienia się jednak po przekroczeniu odpowiedniego progu dochodowego, który w 2022 r. wynosi 64.350€ brutto rocznie. Dzieje się to dokładnie z upływem roku, w którym powyższy próg dochodowy został przekroczony. Dodatkowo pod warunkiem, że próg dochodowy zostanie przekroczony również w roku bieżącym. O tym fakcie jesteśmy informowani pisemnie przez kasę chorych, jak również o możliwości dobrowolnej kontynuacji ubezpieczenia (niem. freiwillige Versicherung) lub o możliwości przejścia na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech. Na zmianę ubezpieczenia możemy zdecydować sie również w późniejszym czasie, tym razem jednak z zachowaniem, jak powyżej, 2-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Prościej jest w przypadku zmiany pracodawcy lub podjęcia pierwszego zatrudnienia na umowę o pracę w Niemczech. Jeżeli w tym momencie dochód w pierwszych 12 miesiącach przekroczy przewidywalnie aktualny próg dochodowy, natychmiast można ubezpieczyć się prywatnie, niezależnie od którego dnia w roku obowiązuje umowa o pracę.

Przejście na prywatne ubezpieczenie dla dzieci

Możliwość przejścia na prywatne ubezpieczenie istnieje również dla dzieci, w momencie utraty prawa do darmowego ubezpieczenia rodzinnego w kasie chorych w Niemczech. Dzieje się tak w sytuacji, kiedy lepiej zarabiający małżonek jest ubezpieczony prywatnie i jednocześnie jego dochód przekracza wyżej opisany próg dochodowy (w 2022 r. 64.350€ brutto rocznie), a słabiej zarabiający małżonek jest ubezpieczony razem z dziećmi w kasie chorych. Istnieje wówczas co prawda możliwość kontynuacji dobrowolnego ubezpieczenia w kasie chorych (niem. freiwillige Versicherung), ale tym razem wiąże się to koniecznością opłaty składki (aktualnie ok. 210€ miesięcznie na każde dziecko). Alternatywą jest zmiana na ubezpieczenie prywatne, które kosztuje już od ok. 150€ i najczęściej zapewnia lepszy dostęp do świadczeń medycznych i ich lepszą jakość.

Na co uważać? Konsekwencje przejścia na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech

Należy pamiętać, że rezygnacja z ubezpieczenia w kasie chorych i przejście na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech nie zawsze i nie dla każdego jest najlepszym rozwiązaniem, nawet jeżeli na pierwszy rzut oka oznacza spore oszczędności. Podejmując taką decyzję należy bowiem zastanowić się długookresowo, biorąc chociażby pod uwagę ważne etapy i wydarzenia w życiu, takie jak na przykład narodziny (kolejnego) dziecka, ślub, wyjazd na stałe z Niemiec itp.

Trzeba również wiedzieć, że przechodząc na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech nie możemy wrócić do kasy chorych w każdej chwili, lecz tylko w ściśle określonych okolicznościach (np. zamknięcie firmy i podjęcie zatrudnienia na umowe o pracę lub spadek dochodów z umowy o pracę poniżej aktualnego progu dochodowego dla ubezpieczenia obowiązkowego). Innym ważny faktem jest to, że po przekroczeniu 55 roku życia powrót do kasy chorych staje się jeszcze bardziej ograniczony i jest możliwy tylko pod warunkim, że w ostatnich 5 latach, przynajmniej 1 dzień było się ubezpieczonym w kasie chorych.